و بدان که: علماى اخلاق عدول را سه قسم گفتهاند: اول: عادل اکبر، و آن شریعت الهیه است که از جانب حق - سبحانه و تعالى - صادرشده، که محافظت مساوات میان بندگان را نماید. دوم: عادل اوسط، و آن سلطان عادل است، که تابع شریعت مصطفویه بوده باشد، وآن خلیفه ملت و جانشین شریعت است. سوم: عادل اصغر، و آن طلا و نقره است که محافظت مساوات در معاملات رامىنماید.و در کتاب الهى اشاره به این سه عادل شده مىفرماید: «و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم بالقسط و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منافع للناس» یعنى: «ما فرستادیم قرآن را که مشتمل استبر احکام شریعت، و ترازوىعدل را که مردم به واسطه آنها بر حد وسط بایستند و از حد خود تجاوز نکنند، وفرستادیم آهن را که در آن است عذاب شدید و منفعتبسیار از براى مردمان» . (9) پس قرآن عبارت است از: شریعت پروردگار، و میزان اشاره به درهم و دینار، وآهن اشاره به شمشیر سلطان عادل است که مردم را به راه راست وابدارد و از جور وتعدى در جمیع امور محافظت نماید. و ضد عادل که جابر باشد نیز بر سه وجه است: اول: جابر اعظم، و آن کسى است که از حکم شریعتبیرون رود، و از حکمصاحب شرع سرباز زند، و متابعتشرع را ننماید و او را کافر دانند. دوم: جابر اوسط، و آن شخصى است که از اطاعتسلطان عادل و احکام او سر پیچد، و آن را یاغى و طاغى خوانند. سوم: جابر اصغر، و آن کسى است که به حکم درهم و دینار نایستد و مساوات آنرا ملاحظه نکند، بلکه زیادتر از آنچه حق او ستبردارد و آنچه حق دیگران استکمتر بدهد.و او را دزد خائن گویند.
منبع : کتاب معراج السعادت ملا احمد نراقی
